Torba yasa gurbetçiye neler getiriyor?

Torba yasa gurbetçiye neler getiriyor?

Yeni torba yasada, gurbetçilere yönelik dövizle bireysel emeklilik, boşanmaların tanınması ve dövizle askerlik konularında önemli değişiklikler var.

OKTAN ERDİKMEN - Meclis’te yeni bir torba yasa var.

Dernekler kanunundan, afet bölgesinde elektrik faturalarına; silah reklamlarından Türk Standartları Enstitüsü çalışanlarının atamalarına kadar birçok düzenlemenin yer aldığı bu yasa, AK Parti ve MHP milletvekillerinin oylarıyla kabul edildikten sonra, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın imzasıyla yürürlüğe girecek. 

Torba yasanın, yurt dışında yaşayanları yakından ilgilendiren maddeleri de var.

Bilindiği gibi, yurt dışında yaşayan ve Türkiye’den borçlanarak emekli olanların bulundukları ülkelerde çalışmasına ve sosyal yardım almasına izin verilmiyor. Yani, Türkiye’de çalışıp emekli olduysanız, Türkiye’de veya yurt dışında çalışabiliyorsunuz. Ancak bir gün bile yurt dışı borçlanması yaptıysanız, sadece Türkiye'de çalışabiliyorsunuz. Yurt dışında, ikametinizin bulunduğu ülkede çalışamıyor ve sosyal yardım da alamıyorsunuz. 

CHP’nin bu konuda verdiği 2 yasa teklifi, AK Parti tarafından desteklenmediği için hayata geçmemişti. 

AK Partili siyasetçiler, son haftalarda kendi emeklilik izni yasa tekliflerini getireceklerini duyurmuş ve “Gurbetçiye emeklilik müjdesi” haberleri, haftalardır yandaş medya manşetlerini süslemişti. 

Ancak sürpriz bir şekilde emeklilere çalışma izni bu torba yasada yer almadı. Düzenleme yetişmedi de başka bir torba yasaya mı kaldı, yoksa son dakikada, açıkları 50 milyar lirayı bulan SGK’nın görüşüyle geri adım mı atıldı, bilemiyorum.

Torba yasada yer alan ve gurbetçiler ilgilendiren maddelerse şunlar:

Madde 16 ve 17: Bireysel emeklilik

Bu maddelerle yurt dışında yaşayan vatandaşlara ve mavi kartlılara dövizle Bireysel Emeklilik Sistemi'ne girme hakkı tanınıyor.  Türkiye’de TL bazında zaten uygulanan ve para yatıranlara yüzde 25 devlet katkısı verilen sistem, gurbetçiye uyarlanacak. Döviz cinsinden yapılan ödemelere, devlet yine döviz olarak katkı verecek ve şartlar yerine getirildiğinde, emekli maaşı da döviz olarak alınacak.

Buradaki katkı payı yüzde 25 değil, muhtemelen yüzde 10 olacak çünkü torba yasada, dövize dayalı BES hesaplarında, Cumhurbaşkanı’na katkı payını yüzde 10’a indirme yetkisi veriliyor. 

Mevcut Türk lirası sisteminde 10 sene ve 56 yaş koşulları var. Bir değişiklik yapılmazsa, sisteme ayda 100 avro katkıda bulunduğunuzda, yılda 1200 avronuz birikecek ve 120 avro da devlet katkısı olacak. Yani yıl sonunda hesabınızda toplamda 1320 avro ve ek olarak faiz/fon gelirleri olacak. BES hesabı açtırırken yetkililer size, “Paranızı garanti faize mi yatıralım, yoksa hisse senetlerinin de sepette olduğu fonlara mı yatıralım?” diye soruyorlar. Riskli sepeti tercih eder ve işler de bankacıların tahmin ettiği gibi gitmezse, bu miktara ulaşamayabilirsiniz. Risksiz, sabit faiz tercih ederseniz de 1320 avroya ciddi bir miktar eklenmez. Çünkü Türkiye’de döviz mevduatlarına uygulanan faizler çok düşük. 

Eğer TL bazındaki BES hesaplarıyla aynı şartlar uygulanacaksa, en garanti senaryoda, 1200 avroya 120 avro devlet katkısı olacak ve bunu Avrupa’da hiçbir banka size ödemez. Eğer bir değişiklik olmazsa, dövizle BES makul bir yatırım gibi görünüyor. 

Geçtiğimiz temmuz ayında çıkarılan yasayla gurbetçilerin SSK borçlanması hakkı ellerinden alınmış, Bağ-Kur’dan borçlanma zorunlu tutulmuştu. Yeni sistemde 300-350 bin lira prim ödeyip, 1300-1500 lira maaş almak mümkün olduğu için, borçlanarak emeklilik başvuruları bıçak gibi kesilmişti. Hükümet, emeklilik yerine BES getirmek ve gurbetçilerden Türkiye’ye döviz akışını sürdürmek amacıyla bu yeni sistemi düşünmüş olabilir. Ancak bireysel emeklilik, SGK emekliliğiyle karşılaştırılamaz çünkü bu sistemde sağlık güvencesi yok. Üstelik sistemden dilediğiniz zaman çıkabiliyorsunuz. Bu durumda ödediğiniz anaparayı alabiliyorsunuz ancak devlet katkısı ödenmiyor.        

Madde 26: Boşanmalar

Türk vatandaşları, yurt dışındaki mahkemelerde boşandıktan sonra Türkiye'de tanıma tenfiz davası açmak zorunda kalıyordu. Bir önceki düzenlemeyle bu kaldırıldı ve boşanan tarafların dış temsilciliklere giderek örneğin Alman mahkemesinin boşanma kararını saydırabilmelerinin önü açıldı. Ancak burada tarafların ayrı ayrı da olsa mutlaka konsolosluklara gitmesi gerekiyordu. Torba yasa ile artık taraflardan biri ölmüşse ya da yabancıysa, Türk vatandaşı olan taraf tek başına da gidip boşanmış olduğunu nüfusa işlettirebilecek. Ancak boşanan çiftlerin her ikisi de Türk vatandaşıysa, ikisinin de konsolosluğa gitmesi gerekecek.

Bu durum zaten büyük eleştirilere konu oluyordu. Yeni düzenlemeyi, vatandaşın işini az da olsa kolaylaştırmak açısından olumlu bir değişiklik olarak görüyorum. 

Madde 36: Askerlik

Mevcut durumda, Türk vatandaşlığının yanı sıra yabancı bir ülke vatandaşlığa sahip olan gençler, yurt dışında 3 yıl bulundukları takdirde dövizle askerlik yapabiliyorlardı. Artık yurt dışında doğup, yurt dışında ikamet eden ve süresiz oturumu olanlar da, dövizle askerlik yapabilmek için 3 yıl çalışma şartını yerine getirmek zorunda kalmayacaklar. 

Son 2 madde olumlu ancak bireysel emeklilik düzenlemesini ayrıntılar belli olunca ancak değerlendirebiliriz. 

Yapboz tahtasına dönen emeklilikteki değişiklikler, vatandaşın güvenini olumsuz etkilemişti.

Bakalım yeni sistem bu güveni tekrar geri getirebilecek mi?

 

HABERE YORUM KAT
6 Yorum