Halit Çelikbudak yazdı...

İsveç’ten bahsediyorum… Son dönemlerde gergin olsa da Türkiye-İsveç ilişkileri derin… Türkiye'de "Demirbaş Şarl" olarak tanınan İsveç Kralı 12. Karl, 18. Yüzyıl’da Rusya'ya karşı savaş kaybedince Osmanlı topraklarına sığınıp beş yıla yakın Moldova'nın Bender kentinde yaşamıştı… Daha sonra ülkesine dönen kral yanında köfte, reçel, kahve ve lahana dolması götürmüş… IKEA ile dünya çapında popüler olan İsveç köftesi, aslında Türk köftesi…
* * * *
Dünyanın en eski üniversitelerinden biri olup, 1477‘de kurulan Uppsala Üniversitesi’ndeki Türkoloji Bölümü yaklaşık 170 yıllık bir tarihe sahip... İsveç’le 1737’de Ticaret Anlaşması, 1739’da ‘Barış, Birlik ve Dostluk İttifakı‘ imzalanmış. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun ardından 31 Mayıs 1924 tarihinde imzalanan Dostluk Anlaşması‘yla devam etmiş. İsveç’te yaklaşık 115 bin Türkiye kökenli yaşıyor. İkili ticaret hacmi 3 milyar civarında. 500 bin civarında İsveçli turist geliyor.
* * * *
11 Eylül’de yapılan seçimde soldan sağa güç kayması yaşanan İsveç’te 3+1 partili bir hükümet kuruldu. Ilımlı Muhafazakar Parti lideri 59 yaşındaki Ulf Kristersson’un başbakanlığında Ilımlı Parti, Hıristiyan Demokratlar ve Liberallerin oluşturduğu koalisyonu en büyük muhalefet partisi aşırı sağ İsveç Demokratları da destekleyecek… Aşırı sağ İsveç Demokratları hükümetin resmi bir üyesi olmayacak, ancak dört parti birlikte birleşik bir hükümet politikası izleyecek…
* * * *
Azınlık hükümetleri İsveç'te normdur. Bununla birlikte, bu kez tamamen yeni olan şey, hükümetin her adımının sağcı popülistlere bağımlı olması… İsveç bugüne kadar kendisini herkesi kucaklayan açık bir ülke, insani bir dünya gücü olarak gördü hep… Ama şimdi hükümeti etkileyecek İsveç Demokratları şöyle diyor: Önce İsveç. Zaten aşırı sağcı İsveç Demokratları Partisi başkanı basın toplantısında, ‘Güç değişikliği aynı zamanda göç ve entegrasyon politikasıyla ilgili bir paradigma değişikliği anlamına da gelmelidir‘ dedi.
* * * *
Yeni hükümetin programı da göçmenlerin sosyal yardım almasını zorlaştıracak.  İsveç'in sığınma kuralları Avrupa Birliği'nin gerektirdiğinden daha cömert olmayacak. Göç kotası azaltılacak. Uyum sağlayamayan yabancıların ülkelerine geri gönderilmesine çalışılacak… İsveç vatandaşlığı için daha sıkı kurallar getirilecek… Buna benzer daha birçok önlem alınacak. Yeni başbakan ‘Devlet yardımıyla yaşamanın çalışmaktan daha iyi olmadığı‘ bir sosyal yardım reformu yapacaklarını söylüyor… Koalisyon ortağı Hristiyan Demokratların lideri de ‘Bu İsveç için yeni bir başlangıç anlamına geliyor. Biz hazırız‘ diyor…
* * * *
İsveç Demokratlarının hükümet politikasına karar vermedeki doğrudan rolü, İsveç siyasetinde büyük bir değişime işaret ediyor.  20. Yüzyılın büyük bölümünde İsveç siyasetinde baskın güç Sosyal Demokrat Partisi, 1990'lardan bu yana yavaş yavaş desteğini kaybetti. Son sekiz yıldır sol ve merkez partilerle istikrarsız ittifaklar içinde iktidardaydı.
* * * *
Eski Başbakan Magdalena Andersson liderliğindeki iktidardaki Sosyal Demokrat Parti, 11 Eylül’de yüzde 30 oy alarak birinci parti olmuştu ama Andersson, hükümet kurabileceği partilerle birlikte çoğunluğu kaybedince istifa etti… Eski Başbakan İsveç Demokratları‘nın yeni hükümet üzerindeki etkisine dikkat çekerek, ‘Ulf Kristersson başbakan olsa bile, yöneten İsveç Demokratları lideri Jimmie Akesson'dur‘ diyor.
* * * *
18 Mayıs 2022'de İsveç ve Finlandiya aynı anda NATO‘ya katılmak için başvuruda bulunmuş, ancak Türkiye, terör örgütlerini destekledikleri gerekçesiyle itiraz etmişti. Madrid'deki NATO zirvesinde bu konuda Üçlü Muhtıra imzalanmıştı. İsveç, Türkiye'ye silah ambargosunu kaldırmıştı. Yeni başbakan giden İsveç hükümetinin Türkiye ile imzaladığı bir anlaşmanın arkasında durduklarını söylüyor ve ‘Mümkün olan en kısa sürede NATO'ya üye olmak için bu anlaşma dahilinde elimizden gelen her şeyi yapacağız‘ diyor… İsveç değişiyor…