Fotoğraf çekme girişimleri, bunun bilimsel çalışmalarının kökleri çok derinlerde, Antik Yunan dönemine kadar uzansa da, dünyada ilk fotoğrafın 1827'de Joseph Nicephore Niepce tarafından çekildiği söylenmektedir.

Fotoğraf daha sonraları insan yaşamının bir parçası olarak hızla gelişti ve hâlâ kendi kulvarında yürümeye devam ediyor. Öyle fotoğraflar var ki, bir dizi söylevin, kitaplar dolusu yazının yapamadığını bir çırpıda yerine getirmekte. Yakın tarih böylesi örnekler bakımından oldukça zengin.

STUTTGARTLI BİR ÇOCUK

Orta halli Yahudi bir ailenin kızı olan Gerda Pohorylle 1 Ağustos 1910'da Stuttgart’ta doğdu. Eğitimini geliştirmek için bir yıl Lozan’da özel kolej okudu. Çocukluk yılları, Birinci Paylaşım Savaşı bütün ölümcül yıkıcılığıyla devam ederken karanlık bir dönemden geçti. Aristokrat bir kültüre sahip olan teyzesinden eğitim ve kültür alanında dersler aldı. Böyle olmasına rağmen “sanatı silah olarak kullanın” özdeyişini kendine rehber edindi. Ailesi daha iyi yaşam koşulları için 1929 ağustosunda Leipzig’e taşındı. Sosyalist fikirlerin işçi ve gençler arasında yaygınlık kazandığı bu yıllarda Gerda da genç bir komünist olarak çalışmalara katıldı.

FAŞİZM YILLARI

Hitler’in 31 Ocak 1933'de iktidara getirilmesiyle birlikte faşistler tarafından komünist ve Yahudi avı başladı. Gerda, faşizm ve soykırımın ne demek olduğunu çok iyi biliyordu. Faşizmi yenecek asıl gücün işçi sınıfı olduğu görüşünden hareketle RGO'nun (Devrimci Sendikal Muhalafet) çalışmalarına illegal olarak katıldı. Mart 1933'de yasadışı bildiri dağıtımına katıldığı için faşistler tarafından gözaltına alındı. İki haftalık bir tutukluluğun ardından serbest bırakıldı. 

Leipzig'de artık yaşayamazdı ve aynı yılın sonbahar sonlarında sürgünlerin yurdu durumundaki Paris’e kaçtı. Ailesinin bütün üyeleri  annesi Gisela Boral, babası Heinrich Pohorylle, kardeşleri Oskar ve Karl Pohorylle faşistler tarafından katledildi. Ne acı ki, ailenin başına gelenler tam olarak bilinmemekte.

PARİS’TEN İSPANYA’YA UZANAN HAYAT

Almanya ve diğer ülkelerden gelen mültecilerin sığınağı olan Paris’te bulunduğu yıllarda bir yandan antifaşist çevre ile sıkı ilişkiler kurarken, diğer yandan Almanca-Fransızca ve İngilizce haberleri çevirerek yaşamını sürdürmeye çalışıyordu. Bu süreçte Andre Friedmann ile tanışarak birbirlerini her konuda tamamlamaya çalıştılar. Ancak aldıkları ücret değerinin çok altında ve kendilerine yetmeyecek kadardı. 

Gerta Pohorylle hayat arkadaşı Andre’yi ikna ederek basit bir hileyle, onu ünlü bir fotoğrafçı Robert Capa olarak, kendisini de Gerta Taro olarak tanıtmaya başladı. Bu hile kısa bir süre sonra inandırıcı oldu ve fotoğrafları gerçek değerini buldu.

İspanya iç savaşı patlak verip faşist Franco iktidarı başladığında Gerda Taro-Robert Capa ikilisi teredütsüz savaş muhabiri/fotoğrafçısı olarak Barcelona’ya gitmeye karar verdiler. İki cesur yürek 5 Ağustos 1936'da Barcelona’da özgürlük mücadelesi verilen barikatların arkasında saf tuttular. Ölüm ile alay edercesine en olmaz anları resimlediler. 

Gerda Taro, aydınlar ve halk arasında artık bilinen, tanınan bir fotoğrafçı olmuştu. Var olma ile yok olma arasındaki savaşın tüm hallerini, çocukların oyunlarını, kadınların ve özgürlük savaşçılarının dünyasını büyük bir hevesle korkusuzca fotoğrafladı. 

Dünyanın dört bir yanındaki antifaşistlerin kalbi Madrid ve Barcelona ile atıyordu. Gerda bu dönem kısa bir süreliğine tekrar Paris’e geldi. İspanya’da faşizmin saldırganlığına karşı kayıtsız kalamazdı, yeniden Madrid’e döndü. Aragon, Thaelmann, Madrid, Barcelona vb. savaş cephelerinde korkusuzca yoldaşlarının yanında savaştı.

Franco faşist rejimini desteklemek üzere faşist Hitler’in gönderdiği nazi Lejyonerlere (Legion Condor) karşı direniş esnasında 27 Temmuz 1937’de panzer altında kalarak ağır yaralandı. Kaldırıldığı hastahanede kısa bir süre sonra hayata veda eden Gerda Taro geriye örnek alınacak bir yaşam bıraktı.

1 Ağustos 1937'de Paris’te düzenlenen ve yüzbinden fazla kişinin katıldığı tören sonrası Père Lachaise Mezarlığında toprağa verildi.

GERDA TARO İÇİN KIZIL GÜLLER! 

Özgürlük ve barış mücadelesi verenlerin yaşam kavgasını, İspanyol halkının ise acısını belgeleyen ve tarihe ilk kadın savaş fotoğrafçısı olarak geçen Gerda Taro için memleketi Stuttgart’ta anma etkinliği düzenleniyor.Gerda Taro’nun 110. doğum günü 1 Ağustos 2020' de kendisinin ismine adanan alanda yapılacak etkinlikte Gerta Taro anıtlna kırmızı güller bırakılacak. 

ALİ ÇARMAN – STUTTGART