Halit Çelikbudak yazdı...

Fransız seçmenler, beş yıllık yeni bir dönem için Ulusal Meclis milletvekillerini seçmek üzere Pazar günü sandık başına gitti… Milletvekilleri 577 seçim bölgesinde iki turlu seçim sistemi ile seçiliyor. Seçimde 3514’ü erkek, 2779 kadın olmak üzere 6.293 aday yarıştı. İlk turda Jean-Luc Mélenchon’un liderliğindeki sol ittifak NUPES yüzde 26,11 ile birinci parti oldu… Sol İttifak’ın dört adayı da ilk turda seçilmeyi başardı… Sol ittifak‘ın ilk turda iyi bir performans sergilediği söylenebilir ama yıllar sonra geri dönüp dönmediği, ilk turun dramatik bir geri dönüşe işaret edip etmediği tartışılır…

* * * *
Fransız solu, seçim öncesi 76 yıl sonra zor bir işi yaptı… Mecliste çoğunluğu sağlamak için güç birliği yaptı. Sosyal ve Ekolojik Yeni Halk Birliği (NUPES) adıyla sol bir ittifak kuruldu. İttifak’ın lideri Boyun Eğmeyen Fransa Hareketi’nin  (LFI) de lideri olan 70 yaşındaki Jean-Luc Melenchon… Dörtlü ittifakta Yeşiller Partisi,  Komünist Partisi ve Sosyalist Parti de var. İttifaka katılanlar birbirleriyle yarışmak yerine ortak hareket edip  partilerin kuvvetli oldukları bölgelere göre tek aday göstermişlerdi…

* * * *
Mélenchon'un liderliğindeki Fransız solu ilk turda güçlü bir gösteri yaptı… Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ayrı giren sol partiler, bu seçimde güç birliği yaptılar… Meclisteki en büyük iki gruptan biri olacağı işaretini de verdi… Emmanuel Macron'a Ulusal Meclis'in kontrolü için meydan okuyabileceğini gösterdi… Sol ittifak‘ın, en azından parlamentoda Macron'un muhalefetine yüksek sesle muhalefet edebileceğini de gösterdi… Ama ilk turdaki başarısının ikinci turda 577 sandalyeli mecliste çoğunluğa dönüşmesinin pek mümkün gözükmüyor…

* * * *
Anketlere göre Macron'u destekleyen blok meclisteki en büyük blok olmaya devam edecek…  Bir parti veya ittifakın salt çoğunluk için 289 sandalyeye ihtiyacı var… Sol İttifak‘ın 160-210 sandalyesine karşılık 260 ila 295 sandalyeye sahip olması bekleniyor. Farklı diğer anketler de, NUPES'in olası 150 ila 220 milletvekili aralığına kıyasla Macron destekçilerilerinin de  255 ila 310 sandalye alabileceğini öngörüyor… Çünkü ılımlı seçmenlerin ikinci turda Macron'un yanında yer alması bekleniyor…
* * * *

Cumhurbaşkanı, başbakanı atarken meclisteki çoğunluğu dikkate almak zorunda… Siyasi teamüllere göre, başbakan çoğunluğa sahip partiden atanıyor…  Çoğunluk kendi partisinden değilse başkan çoğunluğa  sahip parti ile  ‘cohabitation‘(ortak yaşam) yapmak zorunda. Başkan Macron, daha önce sırasıyla Ulaştırma, Ekoloji ve Çalışma Bakanlığı yapan Elisabeth Borne'yi başbakan olarak atadı, ama ikinci tur sonunda partisi çoğunluğu alamadığı takdirde yeni bir başbakan atamak zorunda kalacak siyasi teamül gereği.
* * * *

Meclis, başkandan birkaç hafta sonra seçildiğinden, Fransızlar genellikle cumhurbaşkanına rahat çalışabilmesi için çoğunluk veriyorlar… Geçmiş seçimler bunu gösteriyor… Bu eğilim bugüne kadar bir kez bozulmuş…  ‘Front populaire‘ yani Halk Cephesi adıyla 1936'da bir araya gelen Fransız solu ülkenin ilk solcu başbakanı Leon Blum'un seçim zaferi elde etmesini sağlamış…

 * * * *
Sol İttifak'ın lideri Jean-Luc Melenchon Fransız siyasetinde eski bir isim...  Radikal sol çizgide siyaset yapıyor. Eski Troçkist, anti NATO, anti AB, anti ABD’ci. Cumhurbaşkanlığı için 2012, 2017 ve 2022’de üç kez aday olan bir siyasetçi.  İlk katıldığı seçimde yüzde 11,1 daha sonra 2017’de yüzde 19,58 ve bu yıl Nisan’daki seçimde yüzde 21,95 oy almış, Le Pen’in yerine ikinci turu kıl payı kaçırmıştı.

* * * *
Cumhurbaşkanı Macron’u destekleyen blok Ensemble ilk turda yüzde 25,88 ile ikinci oldu. Merkez Ensemble’den sadece bir aday seçilebildi. Daha önceleri de yazmıştım…  Macron meclis çoğunluğunu yeniden kazanırsa, politikalarını uygulamada hiç sorun yaşamaz… Ama kaybederse yani Sol başarırsa sokaklarda önemli ölçüde daha fazla protesto gösterisi olasılığı yüksek... Macron o zaman başkanlığı sandıkta kazanmış ama toplumu kazanamamış olur…

Fotoğraf: Unsplash - unarchive