Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Mpox virüsünün yayılması nedeniyle en yüksek alarm seviyesini ilan etti. Afrika'daki birkaç Mpox salgını ve potansiyel olarak tehlikeli yeni bir varyant dünya çapında halk sağlığını tehdit ediyor. “Uluslararası Önemi Haiz Halk Sağlığı Acil Durumu” (PHEIC) ilan etti.

Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu (IFRC) virüsün yayılmasını “çok endişe verici” olarak nitelendirdi. IFRC ayrıca uzak bölgelerde virüsün yayılmasını önlemeye yardımcı olmaya hazır olduğunu belirtti.

Mpox nedir?

Mpox, ilk olarak maymunlarda tesadüfen tespit edildiği için "maymun çiçeği" olarak adlandırılırdı. Ancak genel olarak DSÖ, ayrımcılığı önlemek için hastalıklara keşfedildikleri hayvanların veya ülkelerin adlarının verilmesini istemiyor. Virüs, klasik çiçek virüsü (variola virüsü) ile ilişkili. Esas olarak deri döküntüsüne neden olmakla birlikte ateş ve kas ağrısına da yol açıyor.

DSÖ neden şimdi acil durum ilan ediyor?

Yeni bir varyant Dünya Sağlık Örgütü için endişe yaratıyor. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde 2023 yılının sonunda keşfedilmişti. Mpox clade I'in (Roman one) bir alt soyudur. "Ib" olarak adlandırılıyor. Nijer Delta Üniversitesi'nde Nijeryalı bir bulaşıcı hastalık uzmanı olan Dimie Ogoina'ya göre, yerel uzmanlara göre, önceki varyantlardan daha bulaşıcı olması ve daha ciddi bir enfeksiyona neden olması muhtemel. Dimie Ogoina aynı zamanda DSÖ'nün bağımsız uzmanlardan oluşan acil durum komitesine de başkanlık etmiş bir isim.

Ogoina'ya göre "Ib" varyantı diğer şeylerin yanı sıra cinsel temas yoluyla da yayılıyor. Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde ise hastalığa yakalananlar ve ölümlerin çoğunu oluşturanlar çoğunlukla küçük çocuklar.

Mpox ne kadar yaygın?

Bu yıl Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve diğer ülkelerden 14.000'den fazla şüpheli vaka ve 500'den fazla ölüm bildirildi. Bu rakam geçen yılın tamamından daha fazla. Uzmanlar bunun buzdağının sadece görünen kısmı olabileceğinden korkuyor, çünkü yeterli test yapılmıyor ve enfekte olmuş kişilerin hepsi doktorlara görünmüyor.

Daha faza maddi destek

DSÖ bir yandan dünyanın dört bir yanındaki yetkilileri daha dikkatli olmaya teşvik etmek istiyor. Ayrıca Afrika'daki kontrol altına alma önlemleri için daha fazla mali destek umuyor.

Avrupa'da Mpox riski ne kadar yüksek?

Avrupa Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi'ne (ECDC) göre çok düşük. Rotterdam Erasmus Üniversitesi'nden virüs araştırmacısı Marion Koopmans, Robert Koch Enstitüsü'ne (RKI) göre, bilinen hiçbir klad I vakası olmadığını belirterek, “Mpox kolayca bulaşmaz” dedi ve “Doğrudan temas yoluyla yayılır ve bu nedenle - teorik olarak - teşhis edilmesi ve tanınması halinde durdurulması nispeten kolaydır” diye belirtti.

Peki ya aşılar?

İki aşı var ama özellikle Afrika'da yeterli doza yakın değil. DSÖ'den Tim Nguyen, 500.000 doz MVA-BN aşısının satın alınabilir durumda olduğunu söyledi. Kesin siparişler olması halinde yıl sonuna kadar 2.4 milyon doz daha üretilebilir. DSÖ, bağışçı ülkelere bunun için para sağlamaları çağrısında bulundu. Ayrıca stokları olan ülkelerden aşı dozlarını teslim etmelerini istedi.

Nguyen, ikinci aşı LC16'nın Japonya'da üretildiğini ancak ticari olarak kullanılmadığını söyledi. AB halihazırda 175,000 doz MVA-BN aşısı sağlayacağını açıkladı. Üretici ilaç şirketi Bavarian Nordic ise 40.000 doz bağışta bulunmak istedi.

Virüs nereden geliyor?

Mpox virüsleri ilk olarak Batı ve Orta Afrika'daki kemirgenlerde bulundu. İlk olarak 1970'lerde şu anda Demokratik Kongo Cumhuriyeti olan bölgede keşfedildiler. Araştırmacıların “Science” dergisinde yayınladıkları rapora göre, mutasyonların örüntüsü ve sıklığındaki çarpıcı değişim nedeniyle, patojenin en azından 2016'dan beri insanlar arasında dolaşımda olduğu düşünülüyor.

DSÖ Temmuz 2022'de Mpox nedeniyle acil durum ilan etmişti. O zamana kadar neredeyse sadece Afrika'da bilinen hastalık vakaları, aniden Almanya da dahil olmak üzere 60'tan fazla ülkeden rapor edildi. Risk gruplarındaki eğitim ve aşılama programlarının ardından Ağustos 2022'den itibaren vaka sayısı önemli ölçüde azaldı. DSÖ Mayıs 2023'te acil durumu kaldırdı.

ARTI49