Geçtiğimiz günlerde yaşadığımız Frankfurt‘ta tramvayla eve dönüyordum. Henüz Main nehri üzerindeki köprüyü geçmiştik ki arka taraftan orta yaşlı bir adam geldi yanıma. Elinde evrak çantası vardı. “Müsaadenizle” diyerek yanımda pencere kenarındaki boş yere oturdu. Sonra, çantasından çıkardığı kitabı okumaya daldı. Yan gözle baktım. İsrailli tarihçi Yuval Noah Harari’nin ‘21 Lektionen für das 21. Jahrhundert‘ isimli kitabıydı. 2018’de yazdığı bir kitap. Ertesi yıl da ’21 Yüzyıl için 21 Ders‘ adıyla Türkçe’ye de çevrilip yayınlandı.
* * * *
Daha önce okuduğum bir kitap. Harari, ‘Sürekli ve kafa karıştırıcı değişim karşısında dünyayı hala anlayabilecek durumda mıyız?‘ diye soruyor biteviye. Şöyle diyor. ‘Teoride herkes insanlığın geleceği hakkında fikir yürütebilir ama net bir görüşü ortaya koymak son derece zordur. İnsanlığın geleceğine dair süregiden tartışmanın ya da konuya dair asli soruların neler olduğunun farkında bile değiliz çoğunlukla.‘
* * * *
Milyarlarca insan bu konuyu araştırma lüksünden yoksun çünkü kendilerine göre, yapılacak daha önemli işleri var: çalışmak, çocuklarına bakmak, yaşlı anne babalarla ilgilenmek gibi sayılamayacak bir sürü işi var. Fakat maalesef tarih affetmiyor. Siz diğer işlerle meşgulken insanlığın geleceği karara bağlanırsa ortaya çıkan sonuçlardan ne siz muaf tutulursunuz ne de gelecekte çocuklarınız.‘
* * * *
Harari’nin işaret ettiği gibi milyarlarca insanın milyarlarca kendi gündemi var. Örneğin, Akdeniz'in ortasında şişme botla yol alan göçmenin derdi karaya nasıl ulaşacağı, ölüm döşeğinde yatan kişinin derdi kalan son gücüyle bir nefes daha alabilmek, fakir bir adamın akşam sofrasına yemek bulabilmek gibi bir sürü gündem. Hepsinin, örneğin Yapay Zeka, küresel ısınma ya da küreselleşmenin içine düştüğü krizden çok daha önemli sorunları var kendilerine göre elbette.
* * * *
Dünyadaki büyük resim hakkında kafa yormak görece nadir bir lüks olarak tanımlanabilir belki de. Dünyanın ısınması, yapay zeka sorunu, günlük yaşam savaşı veren insanları ilgilendirmeyebilir ama bu sorunlar er geç önümüze gelecek. Belki yaşam açmaza girecek. Şimdilik bilmiyoruz. Ama gerçeklik pek çok silsileden oluşur. Bu silsilelerin peyderpey ortaya çıktığını unutmamalıyız.
* * * *
Sam Altman, kısa bir süre Berlin’de Alman Şansölye ile birlikteydi. Daha sonra Münih Teknik Üniversitesi’nde öğrencilerle buluştu. Altman’ın şirketi OpenAI, geçen yıl AI Chat-GPT ve görüntü oluşturucu Dall-E 2’yi piyasaya sürdüğünden beri dünya ‘Yapay Zeka’nın tam olarak ne anlama gelebileceğini anladı. 38 yaşındaki Altman, artık Bill Gates, Steve Jobs ve Elon Musk ile aynı ligde bir figür. Altman, dünyada 'şimdiye‘ damgasını vuruyor. Yapay Zeka için ‘Hepimizi zirveye taşıyacak bir asansör‘ benzetmesi yapıyor.
* * * *
Yapay Zeka‘ için heyecan ve endişeyi aynı anda iletmek için ‘OpenAI Dünya Turu‘na çıkan Altman’ın Münih’teki mesajı şu ‘Bilgimiz dünya için çok tehlikeli‘… Teknoloji yanlış ellere geçerse ‘Yapay Zeka‘ korkunç bir şekilde sona erebilir. Ancak Altman, riski de kendisi yönetmek istiyor. Siyasetçilere güvenmiyor. ‘Aksi takdirde dünya asansörle tekrar aşağı inecek‘ mesajını da veriyor.
* * * *
Dünya turu öncesi şirketinin web sitesinde bir yazı yayınladı. Dünyayı Uluslararası Atom Enerjisi modeline dayalı bir ‚‘Yapay Zeka‘ için denetleme organı kurmaya çağırdı. Tüm bu gelişmeleri kapsayan soru aynı. Günümüzde dünyada neler oluyor ve bu olayların altında yatan anlam ne? İşte bu yüzden ‘Dünyadaki büyük resmi anlayabilmek için çok kafa yormalıyız‘ diyorum.