ALMANYA’nın saygın günlük gazetelerinden Süddeutsche Zeitung, ‘Sorunu görmezden gelmek çözüm değil‘ diyor... Frankfurter Rundschau ‘Tarihin tekerrür etmesine izin verilmemeli‘ diye yazıyor... Der Spiegel dergisi, ‘Bosna’daki Sırplar ateşle oynuyor‘ diyor...

The Guardian gazetesi parçalanma tehlikesinden bahsediyor... Örnekler çoğaltılabilir... Bosna Hersek’ten bahsediyorum... 1992-1995 arasında çoğunluğu Boşnak Müslüman 100 bini aşkın kişinin hayatını kaybettiği, iki milyon kişinin evlerini terk ettiği kanlı savaşın yaşandığı bir ülke...
* * * *
1993 yılında, Birleşmiş Milletlerin güvenli bölge ilan ettiği Srebrenitsa’da sekiz binin üstünde Boşnak Müslüman, Sırp komutan Ratko Mladiç önderliğindeki askerler tarafından katledildi. Bu büyük trajedi, savaşın en acı izi olarak tarihe geçerken hafızalara da kazındı. 14 Aralık 1995
Dayton Antlaşması’yla Bosna Savaşı sona erdirildi. Ülkenin bir yarısı etnik Bosnalı Sırplara, diğer yarısı Müslüman-Hırvat federasyonu yönetimine bırakıldı. Ayrıca üç etnik unsurun birlikte yaşadığı kuzeydeki Brcko özerk bölgesi var...
* * * *
Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi, Ortodoks Sırplar, Müslüman Boşnaklar ve Katolik Hırvatlardan oluşan üç kurucu halkı temsilen seçilen üç üyeden oluşuyor. Üyeler, dört yılda bir yapılan seçimlerle belirleniyor. Konsey Başkanlığı üç üye arasında sekiz aylık dönemlerle rotasyon usulü değişiyor... Bosnalı Sırp lider Mirolad Dodik‘in, Bosna federasyonundaki Sırp Cumhuriyeti’ni ülkenin ortak ordu, istihbarat, yargı ve vergi yapılarından geri çekmekle tehdit ettiği söyleniyor...
* * * *
BM Bosna-Hersek Yüksek Temsilcisi Christian Schmidt, verdiği raporda, bu tehdidin gerçeğe dönüşmesi halinde ülkenin yeni bir savaşa sürüklenebileceğini yazdı... Almanya’nın eski bakanlarından Schmidt, ağustos ayında göreve geldikten sonra verdiği bu ilk raporda, Bosna’nın
savaş sonrası dönemdeki en büyük varoluşsal tehditle karşı karşıya olduğu uyarısını yaptı... Devlet Başkanlığı Konseyi’nin Müslüman üyesi Şefik Caferoviç, ülkenin Dayton barış anlaşmasından bu yana en tehlikeli krizle karşı karşıya olduğunu söylüyor...
* * * *
Bugün Türkiye‘de yaklaşık 2 milyon civarında Boşnak kökenli yaşıyor... Bosna Hersek’tekinden daha fazla Boşnak Türkiye’de yaşıyor dense yanlış olmaz... Osmanlılar döneminden beri bu bölge derin tarihsel bağlar var... 1463’ten 1878’e kadar Osmanlı toprağıymış... 29 sadrazam Boşnak... Hersekzade Ahmet Paşa, beş kez sadrazamlığa getirilmiş. Hersekli ve Bosnalıların en ünlüsü Sokollu Mehmet Paşa. Lala Mustafa Paşa. Akka’da Napolyon’u yenen Cezzar Ahmet Paşa. Sultan Süleyman’ın damadı Rüstem Paşa, Tarihçi İbrahim Peçevi. Liste devam edip gidiyor.
* * * *
Bosna Hersek’in nüfusu 3,5 milyon civarında... Nüfusun yüzde 50’den biraz fazlası Bosnalı Müslüman... Yüzde 30’u Ortodoks Sırplar... Türkiye’nin Bosna Hersek’teki doğrudan yatırımları 250 milyon dolar civarında... Geçen yıl salgına rağmen ikili ticaret hacmi 650 milyon dolar civarındaydı...
* * * *
Tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı ‘insan bunaldığı zaman Bosna’ya gitmeli‘ diyor... Nedenini şöyle cevaplıyor... ‘Çünkü İslamiyet’in en hoş yaşandığı yer orası. Saraybosna’da Müslümanlık,
Osmanlılık ve medeniyet birleşmiş. Sade insan sesiyle ezan okunur orada. Güzeldir. Dünya hakkında ümidinizi yitirirseniz Bosna’ya gidin.’
* * * *
Değerli dostumuz İlber Ortaylı, bunalınca Bosna’ya gidilmesini öneriyor ama Bosna’da gerginlik var şimdi... Adı ilk kez 958 yılında duyulan ve iyi insanlar bölgesi ‘Horion Bosona’dan gelen Bosna’daki durumu dikkatle takip etmeliyiz... 4 Mayıs 1980’de ölen Yugoslav Federal Halk Cumhuriyeti devlet başkanı Josip Broz Tito, ‘Yugoslavya kristal bir küredir. Düşüp parçalanırsa bir daha toparlanamaz‘ demiş... Aman dikkat...