Halit Çelikbudak yazdı...

Sudan yanıyor. Başkent Hartum'da çatışmalar sürüyor, hava saldırıları, bombalar. Uluslararası ajanslardan gelen Sudan fotoğraflarına bakıyorum. Bombalanan evler, otomobiller, molozlarla dolu sokaklar, toprak yollar, boş su bidonları, üzerinde makineli tüfekleri olan Toyota Land Cruiser pick-uplar… Bunlar genelde Sudan'ın başkenti Hartum'dan gelen fotoğraflardan bazıları. Halkın sefaletini, devlet düzeninin çöküşünü belgeliyorlar. Halk demokrasi istiyordu, onun yerine kaos var. Sivil liderliğindeki bir demokrasiye geçiş planları artık darmadağın durumda.

* * * *
Şimdiye kadar 400'den fazla insanın öldüğü, binlercesinin yaralandığı söyleniyor.  Durum kritik. Hastaneler kapanıyor. Başkent Hartum başta olmak üzere ülkenin birçok yerinde elektrik ve su kesintisi yaşanıyor. Olayları takip edenler bilir.  Kaosun sorumlusu iki isim öne çıkıyor. Abdülfettah el Burhan ve Muhammed Hamdan Daglo. Burhan ordunun komutanı. Daglo da Hızlı Destek Kuvvetleri paramiliter biriminin lideri.
* * * *
Ordu, sivillerle birlikte 2019’da Ömer Hasan el-Beşir hükümetini devirdikten sonra geçici bir hükümet kurdu. Henüz parlamento yok. O zamandan beri ülkeyi ordu, devlet başkanı olarak Burhan ve devlet başkan yardımcısı olarak Daglo yönetiyor. Birbirinden nefret eden iki kişinin zorla bir arada yaşaması gibiydi bu durum. Aslında ordu demokrasiye bir adım olarak 2021'de geçici hükümetten ayrılacaktı. Çünkü halk 2019'da askeri idare altında yaşamak için isyan etmemişti. Halk bu duruma itiraz ediyor. Ama Burhan ve Daglo demokrasi uğruna iktidarı kaybetmek istemiyorlar. 
* * * * 

Afrika Boynuzu'ndaki Sudan, kıtanın üçüncü büyük ülkesi - Almanya'nın beş katı büyüklüğünde. Sekiz milyonu başkent Hartum'un metropol bölgesinde olmak üzere yaklaşık 46 milyon nufüsa sahip. Durum her geçen gün daha da kötüye gidiyor. Sudan Almanya/Avrupa için neden önemli? Afrika'nın en büyük üçüncü ülkesinde bir iç savaşın sonuçları ne olur? Haritaya bakılınca görülebilir. Sudan yedi ülkeyle sınır komşusu. Çoğu da az ya da çok politik olarak istikrarsız ülkeler.
* * * *
Sudan , terörizmle boğuşan Sahel ile sınır komşusudur. Coğrafi Sahel bölgesi, batıda Atlantik kıyılarından doğuda Kızıldeniz'e kadar 7000 kilometreden fazla uzanır.  Moritanya, Mali, Nijer, Burkina Faso ve Çad gibi ülkeler. Bunlar dünyanın en az gelişmiş ülkeleri arasındadır. Sahel'deki şiddet, terörizm yüzünden bugüne kadar en az 3 milyonu aşkın insanı evlerini terk etmiş. Sudan’daki krizin etkisiyle bunun daha da artabileceği söyleniyor.

* * * *
Afrika’daki yoksulluktan, savaştan kaçarak Avrupa'ya tehlikeli bir yolculuk yapan mültecilerin çoğunun Sahel ülkelerinden geliyor. Bunlar güney yolu ile Güney Afrika'ya, doğu yolu ile Körfez ülkelerine veya kuzey yolu ile Libya üzerinden Avrupa’ya akın ediyorlar.  BM tarafından hazırlanan bir raporda, ‘Bu yolculukta yaşamanız veya ölmeniz kimsenin umurunda değil‘ diyor. Geçen yıl en az 1.750 kişi yolda hayatını kaybetmiş. Ölümlerin yaklaşık yüzde 28'i Sahra'yı geçerken olmuş.
* * * *
Alman diplomatik çevrelerinde, ‘Sudan'daki çatışma siyasi olarak çözülmezse, bölgesel kriz Almanya ve Avrupa gerçek bir tehlikedir‘ deniyor. Şimdi çaresiz daha çok insanın Avrupa'ya doğru yola çıkmasının muhtemel olduğu işaret ediliyor. Sahel'in sorunlarının, artan mülteci akını biçiminde zaten hep Avrupa'nın ve dolayısıyla Almanya'nın sorunlarıydı. Şimdi Sudan kriziyle daha da akut hale geleceği belirtiliyor.
* * * *
Önümüzdeki yıl Alman askerleri Mali'den çekilecek. Bu yüzden iki hafta önce Alman Savunma Bakanı ve Kalkınma Bakanı acilen Mali'ye gittiler. Geri çekilmeye rağmen Almanya bölgede varlığını sürdürmek istiyor. Almanya’ya düzensiz göç akınını durdurmak için son dört yılda bölgede kalkınma için 420 milyon Avro harcamıştı.  Afrika'dan Avrupa’ya /Almanya’ya düzensiz mülteci akını durdurulmaya çalışılıyordu. Sudan’daki krizin şimdi tekrar herşeyi altüst ettiği görülüyor. Dolayısıyla Sudan’ki çatışmalara bu açıdan bakılırsa Almanya‘nın endişesi daha kolay anlaşılabilir. Gelişmeleri bekleyip göreceğiz.