Elon Musk'ın şirketi SpaceX tarafından uzaya gönderilen Starlink uyduları dünyanın ücra köşelerine internet götürüyor. Ama aynı zamanda yıkıcı da oluyorlar. Öyle ki Bonn'daki Max Planck Radyo Astronomi Enstitüsü'nden Benjamin Winkel'in de aralarında bulunduğu bir grup uluslararası astronom alarm veriyor. Büyüyen uydu ağından gelen radyo dalgalarının uzaya bakışı engellemesini eleştiriyorlar.

Lofar (Low Frequency Array) radyo teleskobuyla yapılan gözlemler geçen yıl birinci nesil Starlink uydularının astronomik gözlemleri engelleyen radyo dalgaları yaydığını göstermişti. Son gözlemler, ikinci nesil “V2-mini” Starlink uydularının 32 kata kadar daha güçlü radyo dalgaları yaydığını ortaya koydu. Araştırmacılar yaptıkları ortak açıklamada “Bu durum radyo teleskopların gözlerini kamaştırabilir ve evrenle ilgili önemli araştırmaları engelleyebilir” diyor.

Alman uzman: “Uyandırma çağrısı”

Astronom Winkel, t-online'a yaptığı açıklamada kesintinin önemini şöyle açıklıyor:

“Hollanda Astronomi Enstitüsü'nün basın açıklaması bir tür uyandırma çağrısı olarak görülmelidir. Eğer herhangi bir önlem alınmazsa, bu durum astronomik ölçümleri daha da zorlaştırabilir.”

Winkel'e göre, etkinin şiddeti spesifik araştırma projesine bağlı:

“Bazıları tamamen tehlikeye girebilirken, diğerleri artan veri kaybı nedeniyle daha uzun sürecek ve sonuçta astronomik araştırmaların maliyetini artıracaktır Bu da nihayetinde astronomik araştırmaların maliyetini artıracaktır.”

Başka bir deyişle, kara delikler, antik galaksiler, jetler ve ötegezegenlerin incelenmesi giderek zorlaşabilir ve bu da evrenin ve dünyamızın kökenlerine ilişkin önemli araştırmaları tehlikeye atabilir.

Bedeli var

Bir başka sorun da çok sayıda frekansın etkilenmesi. Winkel, “Teknik jargonda, parazitin çok geniş bantlı olduğunu söylüyoruz” diye belirtti.

Starlink uydu ağı dünyanın büyük bir bölümüne geniş bant internet sağlıyor. En uzak bölgelere bile ulaşılabiliyor. Uydular tarafından sağlanan internet hızları ortalamanın dört katına kadar daha hızlı. Ancak gökbilimciler bunun bir bedeli olduğu konusunda uyarıyor.

“Lofar ile gözlemlediğimiz en sönük astrofizik kaynaklarla karşılaştırıldığında, Starlink uyduları on milyon kat daha parlak. Bu fark, çıplak gözle görülebilen en sönük yıldızlarla ve dolunayın parlaklığıyla karşılaştırılabilir. SpaceX her hafta yaklaşık 40 adet ikinci nesil Starlink uydusunu fırlatırken, bu sorun giderek daha ciddi bir hal alıyor” diyor Lofar teleskobunu işleten Hollanda Radyo Astronomi Enstitüsü'nden Cees Bassa.

Umut ışığı da var

Ancak umut da var. Winkel, “Hızlı ayarlamalar, yani tasarımda iyileştirmeler yaparsak, sorun hala çözülebilir” diye açıklıyor. Geçen yıl teknik makalenin yayınlanmasının ardından SpaceX elektromanyetik sızıntı radyasyonunun azaltılabileceğini gösterdi:

“Geliştirilmiş 1. nesil uydular, yeni nesil uydularda daha düşük radyasyon seviyeleri gösteriyor.
ölçüm kampanyası daha düşük radyasyon değerleri göstermektedir.”

Bilim insanları yaptıkları ortak açıklamada uydu şirketleri, düzenleyici makamlar ve gökbilimciler arasında gerçek bir işbirliği çağrısında bulunuyor.

ARTI49