Kitty Genovese sendromu, 1964 yılında New York'ta insanların gözü önünde işlenen bir cinayet sonucu ortaya çıktı. Winston Moseley adında bir adam, işten çıkıp evine dönen Kitty Genovese’ye bıçakla saldırdı. Kitty Genovese'nin yardım çığlıkları çevredeki binalarda yaşayan kişiler tarafından duyulmuştu. İnsanlar, ne olduğunu anlamak için pencereden bakmış ve olaya tanık olmuştu. İzleyicilerin hareketleri, saldırganı bir süreliğine durdurmuştu. Saldırgan, hiç kimsenin yardıma koşmadığını anlayınca, Kitty'e tekrar saldırdı. Saldırgandan tekrar kaçmayı başaran kadın, ağır yaralı bir şekilde apartmanının girişine doğru ilerledi. Bu sırada yardımına gelen biri halen olmamıştı. Saldırgan, üçüncü kez geri döndü ve ve Kitty'i kendi evinin önünde öldürdü.

Çevrede bulunan kimsenin duruma müdahale etmemesi ve polisi çağırmaması üzerine sosyal psikoloji, uzun süre bu olayın sebebini araştırdı. Araştırmalar sonucunda, bir suça ya da tehlikeli bir olaya tanıklık eden ne kadar çok birey varsa, kişilerin yardım etme olasılığı da o kadar azken; bu durumun tam tersinin de geçerli olduğu anlaşıldı. Sosyal psikolojide bu olaya seyirci etkisi (bystander effect) deniliyor.

Acil bir durum söz konusu olduğunda, olaya tanık olan yalnızca bir kişi varsa, yardım etme davranışı o kişinin kendi sorumluluğundadır. Fakat Genovese olayında olduğu gibi, olaya tanık olan kişi sayısı arttıkça, kişinin hissettiği şahsi sorumluluk duygusu azalır. Diğerlerinin yardım edebileceğini ya da zaten edeceklerini düşünür. Buna sorumluluğun dağılması (diffusion of responsibility) denir.

Bununla birlikte, başka seyircilerin varlığı belirsizliği de artırır. Çünkü başkalarının eylemsizliği de yardıma ihtiyaç olup olmadığı ve hangi tepkinin uygun olduğu konusunda belirsizlik yaratır. Bu da yardımın gecikmesiyle sonuçlanır

Öte yandan kişiler olayın ciddiyetine tam olarak karar veremezler. Tanık oldukları bu olay, bir çift kavgası mı, müdahale ettiklerinde kendileri bir zarar görebilirler mi ya da tam olarak ne yapması gerektiği gibi soruları cevaplandırmakta zorluk çekmiş olabilirler.

Kitty Genovese olayının ardından ve araştırmaların sonucunda , şahit olan kişi sayısı arttıkça, olaya müdahale eden ya da kurbana yardım eden kişi sayısı azaldığı söylenebilir. Bu nedenle kalabalık bir yerde, “Birisi ambulansı arasın, polisi arasın!” demek yerine, sorumluluk almak ve eylemi gerçekleştirmek, kurtarıcı bir hamle olabilir. Eğer zor durumda olan sizseniz o zaman ”Yardım edin” demek yerine, birini direkt olarak hedef alan bir yardım istediği , sizi kurtarabilir

Fotoğraf: Niek Verlaan - Pixabay