Demans sinsi bir hastalıktır. Başlangıçta esas olarak kısa süreli hafıza zarar görür ve yeni fark edilenler kısa bir süre sonra tekrar unutulur. Daha sonra, hastalığa yakalanan kişiler anılarını uzun süreli hafızalarından silerler, bilişsel ve motor becerilerini kaybederler ve genellikle yakınlarını tanıyamazlar.

Demansın bir türüne yakalanma riski yaşla birlikte artar. Ancak Alman Alzheimer Derneği'nin 2022 yılında açıkladığı gibi, Almanya'da 65 yaşın altında 100.000'den fazla kişinin demansla yaşadığı varsayılıyor. Ancak yeni bir araştırmanın da gösterdiği gibi, hastalığın başlangıcı sadece kalıtsal değil, muhtemelen başka faktörlerden de etkileniyor.

RİSK FAKTÖRLERİ ÜZERİNE ÇALIŞMA

Exeter ve Maastricht Üniversitelerinden araştırmacılar, bir kohort çalışmasında Birleşik Krallık'taki 356.000'den fazla hastanın sağlık verilerini analiz etti. Çalışmaya katılanlar 65 yaşın altındaydı. Çalışmanın sonuçları 2023 yılı sonunda "Jama Neurology" dergisinde sunuldu.

Araştırma ekibine göre, genç yaştaki bunama, ileri yaştaki hastalıklara kıyasla daha çok genetik faktörlerden kaynaklanıyor. Bununla birlikte, klinik demans vakalarının yalnızca yüzde beş ila onu genetik faktörlerle açıklanabiliyor. Bu nedenle araştırmacıların amacı, yaşam tarzı veya kardiyovasküler kriterler gibi değiştirilebilir risk faktörlerini ve bunların 65 yaş altı kişilerde demansla bağlantılı olarak genetik faktörlerle etkileşimini araştırmaktı.

15 FAKTÖR

Araştırmacılar 65 yaş altı kişilerde demansı etkileyebilecek 15 faktör buldu.

Genetik faktörler
Ortostatik hipotansiyon
Depresyon
Alkol bağımlılığı
İnme
Düşük sosyoekonomik statü
Diyabet
Kardiyovasküler hastalık
D vitamini eksikliği
İşitme bozukluğu
Sosyal izolasyon
Yüksek C-reaktif protein (CRP) seviyeleri

Araştırmacılar ayrıca 65 yaş altı demans için üç zayıflatıcı faktör belirledi. Bunlar orta düzeyde alkol tüketimi, yüksek eğitim ve daha güçlü el kavrama gücüdür. Sonuncusu genel kas gücünün bir göstergesi olabilirken, ılımlı alkol tüketimi bira, şarap veya diğer alkollü içeceklerin olumlu etkilerinden kaynaklanmıyor olabilir. Araştırma ekibi daha ziyade, orta düzeyde alkol tüketenlerin, tıbbi nedenlerle alkol tüketmeyenlere kıyasla ortalama olarak daha sağlıklı bir yaşam sürdüklerini varsayıyor.

Araştırmacılar, özellikle bir kişinin ruh sağlığının demans gelişiminde nasıl önemli bir rol oynayabileceğini vurguluyor. Öte yandan sağlıklı beslenme ya da sigara tüketimi risk faktörleri arasında yer almıyor. Bununla birlikte, belirli faktörlerin varlığı mutlaka hastalığa yol açmaz.

Araştırmanın ortak yazarlarından Exeter Üniversitesi'nden Janice Ranson, çalışmanın sonuçlarını kategorize ederken "Araştırmamız çığır açıcı çünkü erken bunama riskinin azaltılabileceğini bulduk. Bunun yeni vakaları azaltmaya yönelik müdahalelerde yeni bir dönemin habercisi olabileceğine inanıyoruz" diyor.

Demansın en yaygın türü olan Alzheimer'ın belirli bir hormon aracılığıyla aktarılabileceğine dair kanıtlar da var.

ARTI49

FOTOĞRAF: Unsplash