OKTAN ERDİKMEN - Türkiye’ye giderken uçakta yan yana denk geldiğimiz amcayla sohbet ediyorduk. İzmir’deki gayrimenkulleriyle ilgili avukatıyla görüşeceğini söyledi. Her önüne gelen gurbetçiyi dolandırmaya alıştığı için, avukata karşı dikkatli olmasını tavsiye ettim. Biraz sitemkar şekilde, “Olur mu?” dedi. “O bizim köylümüz”. Ben de o zaman daha dikkatli olmasını istedim.

Hayat hepimizi bu hale getirdi. “Sendenim” diyen, hemşerimiz, köylümüz, din kardeşimiz tokatı basıp kaçtı. 

Son dolandırıcılık olayımız Çiftlik Bank’ta da, insanları sanal alemde aldıkları inek ve koyunlarla yatırım yapmaya ikna eden bir genç ortaya çıktı. İmam hatip mezunu bu arkadaşın bazı videolarını seyrettim. “Dünya beşten büyüktür, Kudüs kırmızı çizgimiz” diyor. Tesis açılışlarını dualarla, imamlarla, kurbanlarla yapıyor.

Para kaptıranlardan bir teyze de, bu kadar insanın aptal olamayacağını düşündüğünü söylüyor. Oysa bu kadar insan aynı anda aptal olamasa da, açgözlü olabilir. Üstelik bu açgözlülük insanların gözlerini kör edebilir.

Solomon Asch 1952’de psikoloji tarihinin en ünlü deneylerinden birini yaptı. İnsanları 5’er kişilik gruplar halinde odaya aldı ve gösterdiği çizgilerden hangi ikisinin eşit olduğunu sordu. İlk 4 kişi Asch’in elemanlarıydı ve kasten yanlış cevap verdiler. 5. kişi, cevap çok net bir şekilde ortada olmasına rağmen, diğer 4 kişinin söylediği yanlış cevabı tekrarladı. 

“Ben olsaydım yapmazdım” demeyin, çünkü hepimiz benzer şeyleri yapıyoruz. Başka insanların da almak istedikleri markalara, üstelik onlara hiç ihtiyacımız yokken paramızı kaptırıyoruz. Örneğin çoğumuzun işini 100 dolarlık bir telefon görmesine rağmen, bu yazıyı 600 dolarlık pahalı telefonlardan okuyoruz. Üstelik biri bunu bize söylese, onunla sabaha kadar tartışmaya ve telefonumuzun parasını hak ettiğine inandırmaya da hazırız. 

Peki Çiftlik Bank’ı kuran kişi, neden “Çok Atatürkçüyüm”, “Çok komünistim” veya “Çok liberalim” demedi de, “Çok Müslümanım, dindarım” dedi. 

Müslüman olduğu için değil, diğer türlü insanları bu kadar kolay kandıramayacağını bildiği için. Bu nedenle birisi siyasette ve ticarette durup dururken ve sürekli olarak ne kadar dindar ve inançlı olduğundan bahsediyorsa, ona karşı iki kat dikkatli olmak gerekir.

Çünkü gizlemeye çalıştığı, görmemizi istemediği bir şeyler vardır...

Oktan Erdikmen'in diğer yazılarını okumak için tıklayınız

 

Solomon Asch deneyini buradan izleyebilirsiniz: