NECATİ ŞUÖZER - Türkiye ve Almanya arasında Sosyal Güvelik Sözleşmesi'nde 2015/507 ve 20.11.2015 tarihli genelgeye bağlı olarak Türkiye ayağında hizmet alan ve orada ikamet eden veya genellikle bir yerde kalan kişilerin Türkiye'de kalmaları durumunda yasal termin yeniden yorumlanarak üzerinde geçici anlaşmaya varıldı. Bu geçici anlaşmayı örneklerle anlatacağım.

Devamlı olarak kalıncak ülkenin Türkiye olması durumunda, yani nakil işlevi yapılacaksa burada izlenilecek yol şu şekildedir:

Almanya sigortalı bir kişi Türkiye´ye taşınmak isterse, o zaman o kişiye en fazla 183 günlük sağlık sigortası yardımı yani T/A 11 belgesi verilmelidir.

Örnek I: Ahmet Bey, tek taraflı olarak emekli ve Türkiye’ye taşınacağını belirtiyor. Gidiş tarihini 02.07.2014 olarak bildiriyor. Böyle bir durumda T/A 11 belgesi 02.07.2014 ile 31.12.2014 tarihlerini içine alacak şekilde düzenlenir.

Ahmet Bey gerçekten kesintisiz olarak 183  günTürkiye´de kaldı. O halde SGK-Türkiye ilgili kendisi için Almanya´dan T/A 20, aile fertleri için ise T/A 9 belgelerini ister. Bu da 184. günden itibaren artık ikili anlaşma gereği pasif olarak nakil işlemi gerçekleşmiş demektir.

Örnek II: Birinci örnekte olduğu gibi ilgili şahıs 01.01.2015 tarihine kadar aralıksız Türkiye´de kalmış ise hizmet alım işlevi T/A 20 veya T/A 9 belgeleri üzerinden gerçekleştirilir.

Şayet beyan edilen tarihte değil de birkaç gün sonrasında Türkiye´ye gidilmiş ise, aradaki zamansal fark göz ününde bulundurulur. Bu sürenin bitimine endeksli olarak diğer evraklar ve işlevler hayata geçirilir:

Örnek III: Örnek I’deki şahsın gidiş tarihi 02.07.2014 değil de 10.07.2014 olsun ve kesintisiz olarak 183 günden fazla orada kalsın. Verilen T/A belgesinin tarihi 02.07.2014 ile 31.12.2014 günlerini kapsadığından SGK-Türkiye Almany´daki sigortalının kasasından öncelikle 01.01.2015 ile 09.01.2015 tarihlerini içine alacak şekilde bir tane T/A 11 belgesi ister. 10.01.2015 tarihinden itibaren 183 günlük müddet dolduğundan sigortalı için T/A 20 aile sigortalısı için ise T/A 9 belgesi istenir. Yani pasif olarak Almanya sigortalısı nakil işlevine, 183 günlük süreyi geçirdikleri için onay vermiş olurlar. Hem Türkiye’den hem de Almanya´dan emekli olan kişilerde ise bu konuda ikili anlaşmanın 14 paragrafı ve 3. bendine göre hangi ülkede en fazla kalınıyor ise o ülkenin sigortasını kullanma mecburiyeti vardır.

Böyle bir durumda T/A 20 belgesini SGK-Türkiye istemez. Mevcut anlaşmanın 14 paragrafının 4. bendi işleme sokulur. Yani ilgili şahıs en fazla zaman geçirdiği ülkenin sağlık hizmetini ve o ülkenin sağlık yardım belgesini kullanmalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken bir husus vardır. Bakım sigortası alanında herhangi bir anlaşma olmadığınından bunun Türkiye ayağında devam ettirilebilmesi ve bakım sigortasının hizmetlerinden istifade edilmesi mümkün olmaz.

Aralıklı olarak Türkiye´de kalınması durumunda nakil işlevi nasıl gerçekleştirilir?

Şayet aralıksız en az 183 gün olması gereken süre sekteye uğrarsa,  o zaman SGK-Türkiye toplamda 270 günlük bir zaman sürecinden sonra T/A 20 veya T/A 9 belgelerini Almanya´daki sigorta kurumundan talep eder.

Örnek IV: Örnek III sigortalıdan yola çıkarsak, gecikmeli olarak 10.07.2014 tarihinde Türkiye´ye gitmiş. Fakat 183 dolmadan 20 gün önceden Türkiye´den ayrılıyor. Böyle bir durumda 01.01.2015 – 25.04.2015 T/A 11 ama 26.04.2015 tarihinden sonra A/T 20 belgesi SGK-Türkiye isteme hakkına sahiptir.

270 günlük zaman dilimi dahilinde ülke dışına çıkılıyor ise, o zaman toplamda 270 güne tamamlanacak eksik günler için  SGK-Türkiye T/A 11 talep eder.

Örnek V: Örnek 4’teki şahıstan yola çıkarsak, mart 2015 tarihinde tekrar 5 günlük bir süre için Türkiye´yi terk ediyor. Toplamda 270 günlük olması gereken süre 5 günlük bir ara ile tekrardan kesintiye uğramış oluyor.

Bu pratikteki uygulamada şu şekilde oluyor: SGK-Türkiye 26.04.2015 ila 30.04.2015 tarihleri için T/A 11 belgesi ve 01.05.2015 tarihinden itibaren T/A 20 veya T/A 9 belgesi Almanya´daki sigortalı şahsın sigortasınından talep eder. Yani 01.05.2015 tarihinden itibaren o şahsın sigortası pasif olarak Türkiye´ye nakledilmiş olur.

Özetle kesintisiz olarak en az 183 Türkiye´de kalınması durumunda veya 183 gün dolmadan kesintili aralıklarla toplamda 270 günden fazla Türkiye´de kalınıyor ise SGK-Türkiye ilgili Almanya sigortalı adına pasif olarak nakil talep işlevini yapabilecektir. Yani T/A 20 ana sigortalı T/A 9 aile sigortasındaki şahıs için talepte bulunma hakkına sahiptir.

Almanya Emeklilik Sigortası Kurumu ilgili şahsın emekli maaşını Türkiye´deki bir banka hesabına havele ediyor ise o zaman böyle bir durumda  Anscheinsbeweis/ yani görünüş kanıtı gereği  hizmet alımı ile ilgili olarak nakil işlevi hemen gerçekleştirilebilir. Ne 183 gün ne de 270 günlük sürelerin beklenmesine gerek vardır.

Yazımın başında da belirtiğim gibi ara çözüm olarak bu durum 20.11.2015 tarihindeki genelge ile hayatımıza girmiş bulunmaktadır.

Almanya ayağında bu durumun 183 veya 270 günlük zaman dilimlerinin ayarlanması mümkün görünmemektedir. Türkiye ayağında ise SGK ülkeye giriş ve çıkış tarihlerini  emniyetten tedarik edebileceğinden zaman ayarlaması açısından sıkıntı olmayacağını belirtmektedirler. Bu uygulamanın başarılı olup olmayacağını tabi ki bekleyip görmek gerekir.

Yurt dışı sağlık sigortası hizmet yani T/A 11 belgesini bu genelge gereği artık 183 veya 270 günü geçmeyecek şekilde talep edebilecek.