BERLİN - KÜRŞAT ALPER ERGÜN 

Almanya'nın başkenti Berlin'de faaliyet gösteren bir grup Türk derneği, iftar saatini 21:30 yerine 18:30 olarak belirleyen bir imsakiye bastırdı. Berlin İlahiyatçılar Derneği, Berlin Türk Eğitim Derneği, Berlin Veliler Topluluğu, Hikmet Kütüphanesi ve Mocca dergisi tarafından ortaklaşa hazırlanan imsakiye, Almanya'da Medine'de olduğu gibi 14 saat oruç tutulması esasına dayanarak hazırlandı.

Muhafazakar bir grup tarafından hazırlanan imsakiye, Diyanet İşleri Başkanlığı, Carullah Bigiyev, Süleyman Ateş, Mehmet Said Hatipoğlu, Abdülaziz Bayındır, Muhammed Hamidullah, Şaban Ali Düzgün, Hikmet Zeyveli, İlhami Güler gibi İslam alimlerinin görüşlerine dayandırılıyor.

İmsakiyeyle ilgili ayrıntılı bilgi aşağıdaki telefon ve e-posta adresinden edinilebilir:
01634604950 - [email protected]

İmsakiyenin arka sayfasında yer alan açıklamaların özeti ise şu şekilde:

Takdir usulü

Kuran hicaz bölgesine indiği için o bölgenin coğrafi şartlarını esas alarak ibadetlerin zaman ve süresini yerel olarak belirlemiştir. Hicaz bölgesinin dışında kalan eyrlerde takdir ile zaman ve süre tespiti yapılacaktır. "Oruç size sayılı günlerde farz kılınmıştır" ifadesiyle takdir yapılması gerektiğinin altı çizilmiştir (Bakara 184). İşte bu tespiti yapmak için yapılan çalışma yöntemine takdir usulü denir.

Takdir usulleri

1. Hicaz bölgesine (Mekke ve Medine) kıyasla takdir yapılabilir.
2. İbadet saatlerinin tam olduğu en yakın yere kıyasla takdir yapılabilir.
3. Ekvator bölgesine kıyasla takdir yapılabilir.
4. Güneş yılının gece ile gündüzü eşit olan bir ayını oruç ayı ilan ederek takdir yapılabilir.

Bu usüllerden hangisi tercih edilirse edilsin, oruç zamanı ve süresi belirlenmiştir.Çünkü pruç, Müslümanın günün belli bir kısmında helal olan nimetlerden ve haram olan alışkanlıklardan uzaklaşması demektir. Orucun amacı ahlaki anlamda nefsi frenlemek, öfke, saldırganlık, kin, şiddet, hasılı ahlaksızlıkları azaltmak ve ikincil olarak da yoksulların haline empati yapmaktır (Bakara 183-185).

"Oruç Medine'de farz kılınmıştır"

Oruç sadece yememek, içmemek ve cinsellikten uzak kalmak demek değildir. Orucu süreyle sınırlamak doğru değildir. Orucu kişisel ve toplumsal disiplinle, ahlaki yükselişle, sorumluluk almakla, empati yapmakla, nimetlerin kadir kıymetini bilmekle ilişkilendirmek gerekir.

Konuyla ilgili fetvalar şöyledir:

Diyanet İşleri Başkanlığı

"Normal vakitlerin oluşmadığı dönemlerde, namaz ve oruç vakitleri hususunda takdir yöntemine başvurulması kaçınılmazdır. Bazı hadislerle de ifade edildiği gibi, vakitlerin oluşmadığı yerlerde "takdir yöntemi" ile ibadet edilmesinde dinen sakınca yoktur" (10-11/06/2009 Din İşleri Yüksek Kurulu Kararı).

Süleyman Ateş'in Fetvası

Kuran-ı Kerim'de oruç tutulması emredilen gün, normal namaz vakitlerinin olduğu bölgelere mahsustur. Yüce Allah, normal bölgelere göre hükmünü bildirmiş, normal şartların dışında kalan konuları Müslümanların içtihatlarına bırakmıştır.
Nurul İzah şerhi Merakil Felah'ta şöyle deniliyor: "Güneşin batar batmaz doğduğu ülkeler vardır. Buralarda namaz vakitleri takdir edilir. Alım, satım, oruç, hac ve iddet gibi meselelerde de takdire göre hareket edilir. (Ebul İhlas Hasan İbn Ammar eş Şurunbilali. Merakil Felah: s. 53).

Böyle uzun yerlerde ve özellikle kutup bölgelerinde oruç, ya Kuran'ın indiği kent olan Mekke saatine veya o bölgeye en yakın olan normal vakitlerin cereyan ettiği ülkeye kıyasen tutulur.
(Süleyman Ateş: Yeni İslam İlmihali, Tefsirul Kuran: 2/163).

Müslümanların takdir yöntemiyle oruç tutmaları gereken yerlerden biri de Almanya'dır. Almanya'nın coğrafi şartlarını ve iş durumunu göz önünde bulundurduğumuzda Müslümanlar burada oruçlarını takdir usulü çerçevesinde tutmalıdır. Almanya'da bu sene oruç zamanı yaklaşık 19 saat civarında olacaktır. Sağlık açısından bu zaman çok uzundur. Oruç ibadetinin farz kılınma sebeplerinden biri de insan sağlığını düzene koymaktır. Oruç tutsun diye, Müslümanlar telafisi mümkün olmayan hastalıklara maruz bırakılmamalıdır.

Bu konuda musa Carullah Bigiyev, Süleyman Ateş, Mehmet Said Hatipoğlu, Abdülaziz Bayındır, Muhammed Hamidullah, Şaban Ali Düzgün, Hikmet Zeyveli, İlhami Güler gibi İslam alimleri görüş belirtmişlerdir: Gece ile gündüz arasındaki farkın fazla olduğu bölgelerde, takdir yöntemi ile oruç tutulmalıdır.

Oruç zamanı

Bu konuda Kuran şöyle der: Fecr vakti sizce siyah iplik beyaz iplikten ayırt edilinceye kadar,  yiyin için, sonra geceye kadar orucu tamamlayın (Bakara 187).

Ayetten anlaşılacağı üzere, güneşin doğmasına yakın zamana kadar yiyip içilebilir. Bu konuda Peygamberimizin uygulaması da var.

Sonuç

1. Almanya'da oruç, Mekke ve Medine'deki oruca başlama ve orucu açma zamanları esas alınarak tutulabilir.
2. Almanya gece ve gündüzü farklı olan ülkelerdendir. Almanya'da sahur ve iftar zamanı, güneşin doğuşu ve batışıyla değil, takdirle tespit edilmelidir.
3. Yirmi saate yaklaşan bir süre oruçlu olmak, oruç ibadetinin ruhuna uygun değildir. Bu durumda oruç faydalı değil, zararlı olmaya başlar. Günde en az 2 litre su alması gereken vücut 20 saat susuz kalırsa ve bu uygulama 30 gün sürerse sağlık sorunları başlayabilir.